به گزارش سرویس صنفی آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ دانشگاه آزاد با مشکلات عدیده‌ای در حوزه تامین مالی مواجه است تا آنجا که برای ادامه حیات خود مجبور به افزایش شهریه‌ها در مقاطع مختلف تحصیلی شده و بی‌توجهی به شرایط حقوقی و معیشتی کارمندان این دانشگاه در کنار شفاف نبودن درآمدهای مالی آن به اعتراض‌هایی منجر شده است.
این در حالیست که بیشتر دانشجویان نیز از سطح آموزشی این دانشگاه رضایت ندارند و معتقدند مجموع واحدهای دانشگاه آزاد توسعه کمی را بر کیفی مقدم دانسته تا کیفیت این دانشگاه از جایگاه اصلی خود فاصله بگیرد. علی خضریان نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی در این باره اظهار داشت: زمینه تأسیس این دانشگاه از ابتدای دهه ۶۰ فراهم شد و یک هیأت امنا و هیأت موسس نیز برای اداره آن شکل گرفت و به مرور زمان به دلیل مشغله‌ای که برای اعضای هیأت امنا ایجاد شد، اعم از حضور در جایگاه ریاست جمهوری و سایر سمت‌های کلیدی، کم کم دغدغه پیگیری امور اجرایی و تصمیم‌گیری برای این دانشگاه محدود به افراد معدودی شد به طوری که شاهد بودیم تنها آقای جاسبی رئیس عالی این دانشگاه و مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی به عنوان دو فرد موثر امورات آن را پیگیری می‌کردند.
وی ادامه داد: این شرایط در قالب اتخاذ تصمیمات فردی و حلقه‌ای برای یک مجموعه بزرگ همچون دانشگاه آزاد اسلامی، آسیب‌های جدی به همراه داشت و شاید مهمترین این آسیب‌ها در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ در قالب دست نیافتن به مراتب علمی مدنظر به عنوان خروجی اصلی دانشگاه نمایان شد در حالی که دانشگاه به منظور خروجی مناسب در حوزه علمی و پژوهشی تشکیل می‌شود.
نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی افزود: دانشگاه آزاد اسلامی در ادامه فعالیت خود کم کم به کارخانه تولید مدرک تبدیل شد و اگر بخواهم در فضایی رادیکال‌تر به طور صریح بیان کنم به دانشگاه در جهت خرید مسئولان و ایجاد دین برای ارکان مختلف در حوزه‌های اجرایی، تقنینی و قضایی تبدیل شد به طوری که هر کدام از مسئولان برای ارتقاء از جایگاهی که داشتند، می توانستند با دریافت یک امتیاز از این دانشگاه مدرک تحصیلی خود را دریافت کرده و ارتقا یابند.
دانشگاه آزاد به جای تولید علم به یک حلقه سیاسی و اقتصادی تبدیل شد
وی با بیان اینکه مجموع واحدهای دانشگاه آزاد به جای انجام وظیفه اصلی خود در جهت تولید علم و پژوهش و ارتقاء سطح علمی کشور به یک حلقه سیاسی و اقتصادی تبدیل شده است، تصریح کرد: به عبارتی مجموعه افراد تصمیم‌گیرنده برای این دانشگاه تا جایی محدود شد که به نظر می‌رسید تصمیمات در این حوزه فردی اتخاذ می‌شود و اراده یک فرد در دانشگاه در سراسر کشور اجرا می‌شود که نظیر این اقدام را نه تنها در محیط‌های دانشگاهی بلکه برای اداره محیط‌های نظامی در سراسر دنیا هم نمی‌توان دید بنابراین این موضوع باعث ایجاد دغدغه در فضای دانشگاهی و نیمه ابتدای دهه ۸۰ شد.
مشکل نحوه اداره کردن دانشگاه آزاد اسلامی باید در یک نقطه به پایان برسد چرا که روش کنونی به مصلحت علم و کشور نیست
سخنگوی کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه درآن زمان به دلیل فقدان شفافیت، انتقادهای بسیاری به مدیریت این دانشگاه وارد بود، اظهار داشت: در این شرایط مصادیق بی‌قانونی و تخلفات قانونی در این دانشگاه تشدید شده بود به طوری که به یکی از موضوعات اصلی نقد دانشجویی تبدیل شد تا جایی که می‌توان گفت انتقاد نسبت به عملکرد دانشگاه آزاد اسلامی یکی از ۱۰ عنوان نقد مهم دانشجویی در آن زمان بود بنابراین پژوهش در این زمینه در محیط‌های دانشجویی و حتی توسط اساتید انجام شد.
وی ادامه داد: اما آنچه مسلم است اینکه مشکل باید در یک نقطه به پایان برسد چرا که اینگونه اداره کردن دانشگاه آزاد اسلامی به مصلحت علم و کشور نیست زیرا در نیمه اول دهه ۸۰ به رغم اینکه نیمی از جمعیت دانشجویی دانشگاه‌ها را دانشجویان این دانشگاه تشکیل می‌دادند اما مسئولان خود را در حضور هیچ مرجع اصلی پاسخگو نمی‌دانستند در حالی که وزارت بهداشت که از تعداد کمتری دانشجو در دانشگاه‌های علوم پزشکی برخوردار است، در پی بروز هر گونه تخلف وزیر آن به مجلس احضار شده و در مورد مشکل ایجاد شده پاسخ می‌دهد.
دانشگاه آزاد اسلامی به یک کارخانه تولید مدرک تبدیل شده است
نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی گفت: دانشگاه آزاد اسلامی در حوزه پزشکی، علوم انسانی، فنی و مهندسی و دیگر رشته‌ها، به یک کارخانه تولید مدرک تبدیل شده و نه تنها به هیچ مرجعی پاسخگو نبوده بلکه با شبکه‌سازی اعطای مدرک در دهه ۷۰ و ۸۰ به یک اختاپوسی در فضای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی تبدیل شد که اغلب افراد ذی نفوذ خود را برای داشتند مدرک تحصیلی در مقاطع ارشد مدیون این دانشگاه می‌دانستند.
وی یادآور شد: البته کسی منکر این امر نیست که شرایط کنونی دانشگاه آزاد اسلامی تفاوت زیادی با دهه ۸۰ دارد اما دو دیدگاه نیز نسبت به نحوه اداره آن وجود دارد مبنی بر اینکه آیا باید دانشگاه را در شرایط داوطلبانه حفظ کرد یا برای رفع موانع قانونی در مسیر نحوه اداره آن وارد عمل شویم.
مجلس پای‌کار ساماندهی نظارت و شفافیت مالی دانشگاه آزاد
خضریان با اشاره به طرح ساماندهی دانشگاه آزاد با هدف ساماندهی نظارتی و ایجاد شفافیت‌های مالی آن گفت: این طرح توسط اینجانب طراحی و با درخواست ۷۰ نماینده مجلس در صحن اعلام وصول و برای بررسی‌های کارشناسی به کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس ارجاع شد. این کمیسیون با کلیات طرح موافقت کرد و کمیته‌ای برای بررسی‌های کارشناسی با حضور کارشناسان مرکز پژوهش‌ها و اعضای کمیسیون تخصصی، تشکیل شد.
به گفته وی، این طرح بعد از برگزاری جلسات متعدد با حضور مسئولان وزارت علوم، دانشگاه آزاد، دیوان عدالت اداری، دیوان محاسبات و همچنین مرکز پژوهش‌های مجلس در نهایت در ۱۰ ماده نهایی شد که در نوبت بررسی در صحن علنی است. تاکنون هیچ حسابرسی مستقلی از سوی دستگاه‌های نظارتی حاکمیتی مسئول بر دانشگاه آزاد صورت نگرفته و این دانشگاه در زمینه مالی به قوای سه گانه پاسخگو نبوده است.
دانشگاه آزاد در زمینه مالی به قوای سه گانه پاسخگو نیست
سخنگوی مجمع نمایندگان استان تهران با بیان اینکه با گذشت حدود ۳۰ سال از تأسیس دانشگاه آزاد تاکنون هیچ حسابرسی مستقلی از سوی دستگاه‌های نظارتی حاکمیتی مسئول بر دانشگاه آزاد صورت نگرفته و این دانشگاه در زمینه مالی به قوای سه گانه پاسخگو نبوده است، تصریح کرد: این در شرایطی است که مطابق ماده ۲ قانون دیوان محاسبات تمام دستگاه‌هایی که مالکیت عمومی بر آنها مرتبط است باید تمام حسابها، درآمد و هزینه و سایر دریافت‌ها و پرداخت‌ها و نیز صورت‌های مالی آنها توسط دیوان محاسبات کشور حسابرسی شوند.
وی ادامه داد: براساس این طرح در جهت اجرای قانون نام دانشگاه آزاد اسلامی به قانون فهرست نهادها و مؤسسات عمومی غیردولتی مصوب ۱۹ تیرماه ۱۳۷۴ الحاق می‌شود. ماهیت دانشگاه آزاد اسلامی موسسه غیرخصوصی و غیردولتی است که در حکم موسسه عمومی غیردولتی در این طرح تعیین شد و بر اساس ماده دو طرح مذکور رسیدگی به شکایات، تظلمات و اعتراضات اشخاص حقیقی و حقوقی از مصوبات، تصمیمات و اقدامات دانشگاه آزاد اسلامی به دیوان عدالت اداری واگذار شد.
دانشگاه آزاد را از حیاط خلوت جریانات خاص سیاسی خارج می‌کنیم
خضریان با تاکید بر اینکه در صورت تبدیل شدن این طرح به قانون و تأیید شورای نگهبان، دانشگاه آزاد از حیاط خلوت برخی جریانات در دوره‌های مختلف خارج و به یک نهاد علمی شفاف تبدیل می‌شود، اضافه کرد: در این چارچوب بر اساس طرح ساماندهی نظارتی دانشگاه آزاد، همه تصمیم‌ها، مصوبات هیأت امنا، هیأت رئیسه، شوراها و کمیسیون‌های مختلف اعم از فرعی و تخصصی و همچنین تمام آیین نامه‌ها و بخشنامه‌های صادره اعم از کشوری، استانی و واحدهای دانشگاهی با رعایت مصالح امنیتی باید در پایگاه اطلاع رسانی دانشگاه قابل دسترسی باشد.
وی ادامه داد: همچنین براساس مصوبه کمیسیون آموزش و تحقیقات، مناقصه‌ها و معاملات، هدایا، موقوفات، املاک و فعالیت‌های پژوهشی نیز از جمله موضوعاتی است که در دانشگاه آزاد شفاف خواهد شد. ضمناً اشتغال همزمان اعضای هیات علمی تمام وقت دانشگاه آزاد در دستگاه‌های دیگر که از منابع بودجه کشور استفاده می‌کنند به عنوان هیات علمی با هدف ارتقای سطح علمی دانشگاه همچون دانشگاه‌های دولتی ممنوع خواهد شد. اما همکاری با دانشگاه آزاد اسلامی برای اعضای هیات علمی و کارکنان دستگاه‌های مذکور در این ماده در خارج از ساعات اداری و بدون ایجاد رابطه استخدامی با دانشگاه، با رعایت مقررات قانونی است.
سیستم حقوقی قضایی به دلیل ماهیت حقوقی دانشگاه آزاد اسلامی از نظارت بر آن مستاصل است
سخنگوی کمیسیون اصل نود گفت: در حال حاضر به دلیل عدم شناسایی ماهیت حقوقی دانشگاه، این دانشگاه تحت پوشش سایر قوانین کشور قرار نگرفته و همین مساله باعث شده است که از حداقل نظارت برخوردار نباشد و حتی سیستم حقوقی قضایی به دلیل ماهیت حقوقی دانشگاه آزاد اسلامی از نظارت بر آن مستاصل است. از طرفی دیوان عدالت اداری به دلیل ابهام در ماهیت حقوقی دانشگاه آزاد صلاحیت ورود به مسایل این دانشگاه را ندارد. همچنین مرجع رسیدگی نهایی به اختلافات میان دانشگاه و کارکنان استخدامی، خود دانشگاه آزاد اسلامی است؛ بنابراین دستگاه قضایی و هیات‌های حل اختلاف وزارت کار به مسائل کارمندان این دانشگاه ورود نمی‌کنند. به عبارتی اگر دانشجویان با کارکنان این دانشگاه بخواهند از ظلم مسئولان این دانشگاه شکایت کنند، مشخص نیست باید به کجا شکایت ببرند.
دانشگاه آزاد اسلامی مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی را به راحتی زیر پا می‌گذارد
عضو هیات مرکزی فراکسیون انقلاب مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه متاسفانه دانشگاه آزاد اسلامی مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی را به راحتی زیر پا می‌گذارد و به هشدارها توجه نمی‌کند، تصریح کرد: به عنوان مثال تعدادی از مسئولان ارشد این دانشگاه خلاف ضوابط و مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی منصوب شده‌اند. زیرا مسئولان دانشگاه خیالشان راحت است که کسی سراغ آنها نمی‌آید.
وی ادامه داد: کمیسیون اصل نود بر اساس گزارش‌های ارسالی به مسئله انتصابات غیرقانونی دانشگاه آزاد ورود کرده و در حال بررسی است. در مورد اینکه یکی از مسئولان ارشد دانشگاه آزاد اخیرا اظهار داشته است که این دانشگاه از شفافیت برخوردار است، ولی باید پرسید دقیقا منظور ایشان از شفافیت چیست؟ اگر منظور مقررات و دستورالعمل‌های این دانشگاه در حوزه‌های آموزشی و پژوهشی است، باید گفت متاسفانه هیچ یک از مصوبات شوراها و مجامع عالی دانشگاه اعم از هیات امنای مرکزی، استانی، هیات رئیسه و ... هیچگاه منتشر نشده و در دسترس عموم نبوده است.
عملکرد مالی دانشگاه آزاد هیچ شفافیتی ندارد
خضریان با تاکید بر اینکه عملکرد مالی این دانشگاه هیچ شفافیتی ندارد، گفت: هیچ کس از جزئیات بودجه مصوب هیات امنا و نتایج حسابرسی این دانشگاه اطلاعی ندارد. حقوق مدیران این دانشگاه نیز شفاف نبوده اینکه مدیران دانشگاه مدعی شفافیت در این دانشگاه هستند، جای تعجب است.
سخنگوی مجمع نمایندگان استان تهران اظهار داشت: در خصوص نظارت حاکمیتی نیز باید گفت هیچ نهادی در حوزه مالی بر این دانشگاه نظارت ندارد و موسسات حسابرسی که مسئولان مدعی آن هستند فقط به هیات امنا دانشگاه پاسخگو بوده و به نوعی نظارت از نوع نظارت داخلی و درونی است، متاسفانه نتایج همین حسابرسی هم تاکنون منتشر نشده است.
عموم واحدهای دانشگاه آزاد سطح آموزشی و علمی پایینی دارند
وی با بیان اینکه معمولا دانشگاه‌های غیردولتی جزء برترین دانشگاه‌های جهان، محسوب می‌شوند و بهترین دانشگاه‌های اروپایی و آمریکایی که رتبه‌های علمی بالایی در جهان دارند، دانشگاه‌های غیردولتی هستند، یادآور شد: این دانشگاه‌ها از نظر کیفیت علمی نیز در سطح بالایی قرار دارند اما عموم واحدهای دانشگاه آزاد سطح آموزشی و علمی پایینی دارند که قطعا باید ساماندهی شوند.
خضریان با یادآوری اینکه چنین شرایطی سبب افت رتبه علمی کشور شده و چالش‌های فرهنگی را به دنبال دارد، گفت: ارایه گزارش شفاف به مراجع نظارتی از جمله مجلس و وزارتین علوم و بهداشت مبنی بر اینکه در طول پنج سال گذشته، مدیران این دانشگاه چه کردند و چه مقدار ارتقای سطح علمی در این مجموعه آموزشی رقم خورده، ضروری است.
مولدسازی و تغییر کابری زمین‌ها و ساختمان‌های دانشگاه آزاد ضروری است
سخنگوی کمیسیون اصل نود مجلس تاکید کرد: خرید زمین‌های متعدد برای ساخت ساختمان از جمله برنامه‌هایی است که عموم واحدهای دانشگاه آزاد در این سالها دنبال کرده ولی این رویه سبب شده کیفیت آموزشی را فدای ارتقاء مالی کند تا آنجا که امروز عموم واحدهای دانشگاه آزاد به دلیل کمبود دانشجو کار کرد اصلی خود را از دست داده‌اند و رویه بنگاه داری که عموم واحدهای دانشگاه آزاد در این سالها در دستور کار خود قرار داده، سبب ضربه به جایگاه آموزشی آن شده است. خضریان افزود: در این شرایط مولدسازی و تغییر کاربری اموال دانشگاه از جمله زمین‌ها و ساختمان‌هایی که در اختیار دارد، ضروری است.
کیفیت قربانی کمیت
همزمان با بالا گرفتن انتقادها از دانشگاه آزاد، روزنامه شهروند هم پرونده نقد عملکرد آموزشی این دانشگاه را باز کرد قربانی شدن توسعه کیفی در دانشگاه آزاد اسلامی برای توسعه کمی یکی از انتقاداتی است که از سوی کارشناسان و صاحب‌نظران بارها مطرح شده است. گستره، تعدد شعب و واحدهای آموزشی متعدد دانشگاه آزاد که روزگاری مزیت بزرگی به شمار می‌رفت، امروز خود به یک معضل تبدیل شده است؛ مسئله‌ای که مجید ابهری، جامعه‌شناس و استاد سابق دانشگاه آزاد اسلامی، نیز بر آن تأکید دارد. ابهری با اشاره به کاهش سطح علمی این دانشگاه می‌گوید: «به‌علت کمبود استادان نخبه و مشکلات ایاب‌وذهاب، دانشگاه اجبار دارد از افرادی که در همین دانشگاه فارغ‌التحصیل شده‌اند، استفاده کند. درواقع دانشیار، استادیار یا استاد تمام این دانشگاه‌ها از میان فارغ‌التحصیلان آن انتخاب می‌شوند که این امر باعث می‌شود سطح علمی دانشگاه کاهش پیدا کند.»
سیاست‌زدگی دانشگاه
روح‌الله عباسپور، دیگر نماینده مجلس اسلامی، نیز روزگذشته در گفت‌وگو با ایرنا به انتقاد از دانشگاه آزاد می‌پردازد. او در این‌باره می‌گوید: «از یک زمانی به بعد سیاستمداران و چهره‌های سیاسی به فکر دانشگاه‌دار شدن افتادند و مدیریت دانشگاه هم با این درخواست‌ها موافقت می‌کرد. همین رویه بر کیفیت آموزشی واحدهای دانشگاهی تأثیر گذاشت.»
عقب‌ماندگی علمی دانشگاه آزاد
رضوانی با مقایسه دانشگاه آزاد و دانشگاه‌های دولتی می‌گوید: «دانشجویان و هیأت علمی این دو دانشگاه تفاوت‌های بسیاری دارند و سطح علمی دانشجویان دانشگاه‌های دولتی در رشته‌های مختلف فنی، پزشکی، علوم اجتماعی و حتی چاپ مقاله نسبت به دانشجویان دانشگاه آزاد که شهریه هم پرداخت می‌کنند، بهتر است که این رویه نشان از عقب‌ماندگی علمی دانشگاه آزاد دارد.» او با اشاره به تعطیلی برخی از واحدهای دانشگاه آزاد ادامه می‌دهد: «به‌رغم اینکه دانشگاه آزاد، شهریه از دانشجویان خود اخذ می‌کند ولی به‌دلیل سوءمدیریت، برخی از واحدهای آن تعطیل شدند و نیاز به حمایت مالی از بخش مرکزی دانشگاه دارند تا جذب منابع مالی اولویت کاری و دغدغه اصلی دانشگاه شود.»
آموزش یا تجارت
سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی نیز یکی دیگر از چهره‌هایی بود که روز گذشته به انتقاد از رویه شکل‌گرفته در دانشگاه آزاد می‌پردازد. او در این‌باره می‌گوید: «روش‌های جذب منابع مالی و تجاری دانشگاه آزاد سبب ضربه به سطح علمی کشور شده است، باید چاره‌اندیشی شود تا رقابت بین این دانشگاه‌ها به سمت انجام کار تجاری نرود.» حجت‌الاسلام احمدحسین فلاحی با اشاره به شرایط علمی و اقتصادی دانشگاه آزاد ادامه می‌دهد: «دانشگاه آزاد در سال‌های اخیر با روند کاهش دانشجو مواجه بوده لذا مدیران باید شیوه‌های اداره دانشگاه آزاد را تغییر می‌دادند، ولی به جای تغییر در روش‌های مدیریتی، افزایش شهریه‌ها را در دستور کار قرار دادند.»
میل به مدرک‌گرایی
او انتقادات خود را به این دانشگاه با اشاره به اینکه ایران اسلامی جزء ۱۶ کشور برتر دنیا در تولید مقالات علمی است، ادامه می‌دهد: «تولید علم می‌تواند برای همه دانشگاه‌های کشور درنظر گرفته شود تا به چند دانشگاه برتر محدود نشود و همه دانشگاه بتوانند جایگاه خود را در کشور و حتی جامعه بین‌الملل حفظ کنند و دانشگاه آزاد هم از این رویکرد نباید مستثنی شود.» سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه باید چالش ضعف علمی دانشگاه آزاد به‌صورت جدی رفع شود، می‌گوید: «یکی از مسائلی که متأسفانه در جامعه رشد کرده میل به مدرک‌گرایی است به‌نحوی که بیشتر دانشجویان دانشگاه آزاد با هدف اخذ مدرک وارد این دانشگاه می‌شوند.
به‌طور کلی، اشتباهات مدیریتی در اداره دانشگاه آزاد، عدم نظارت بر مدیریت، پایین بودن و پایین ماندن سطح علمی در واحدهای آموزشی این دانشگاه، مشکلات حقوق استادان و اعضای هیأت علمی در مقایسه با سایر دانشگاه‌های تراز، بهبود نیافتن زیرساخت‌های علمی، کاهش تعداد دانشجو در کلاس‌های درس و در نتیجه بالا رفتن مداوم است که کارشناسان به آن اشاره دارند.
1402/05/26 - 16:15
